KRYTYKA – jak wyrażać i przyjmować trudne słowa

Czasem jako kierownik, szef czy człowiek musisz zmierzyć się z trudnym zadaniem, by wyrazić niepochlebne zdanie o pracy lub postawie drugiej osoby. Poniżej dowiesz się jak przyjmować krytykę i jak ja wyrażać.

Wyrażanie krytyki:

 Wszyscy od czasu do czasu stykamy się z nieprzyjemnymi dla nas lub budzącymi nasz sprzeciw   zachowaniami innych ludzi. Ważne jest, by umieć o tym rozmawiać i domagać się zmiany tych zachowań, nie raniąc nikogo i nie powodując zbędnych kłótni i awantur. Istnieje kilka powodów, dla których warto uczyć się konstruktywnego wyrażania krytyki. Czasem ludzie, nawet o tym nie wiedząc, robi ą rzecz, które irytują otoczenie. Tak więc, mówiąc komuś o jego uciążliwym zachowaniu, prawdopodobnie oddajesz tej osobie przysługę, pokazując coś, czego nie była świadoma. Wyrażanie krytyki jest konieczne dla zachowania zdrowych relacji. Aby unikać napięcia i braku swobody w kontaktach warto wyrażać swoje zdanie, nawet krytyczne. Koniecznie trzeba umieć to robić we właściwy sposób by nie ranić przy tym rozmówcy.   Oto wskazówki pomocne w nauce wyrażania krytyki.

• Najpierw wycisz się.
• Sformułuj krytykę w kategoriach własnych odczuć, a nie prawdy obiektywnej.
• Wyrażaj krytykę używając spokojnego i stanowczego, ale nie rozzłoszczonego tonu głosu.
• Krytyka powinna dotyczyć zachowania, a nie samej osoby.
• Określ konkretnie, jakiej zmiany w zachowaniu oczekujesz.
• Bądź gotów na wspólne wypracowanie kompromisu.
• Zacznij i zakończ rozmowę pozytywnym akcentem.

Przyjmowanie krytyki:

Odpowiednio podana i odebrana krytyka jest dla nas wartościową okazją do nauczenia się czegoś o sobie i o tym, jak działamy na innych. Innym powodem, dla którego warto nauczyć się konstruktywnego przyjmowania krytyki jest to, że unikamy w ten sposób niepotrzebnych kłótni i dajemy innym do zrozumienia, że liczymy się z ich punktem widzenia. 

A oto wskazówki , które ułatwią ci przyjęcie i konstruktywne wykorzystanie krytyki.

• Nie zachowuj się, jakbyś musiał się bronić przed napaścią, nie wykłócaj się, nie kontratakuj rozmówcy własną krytyką.

• Zadaj dodatkowe pytania, aby uzyskać większą jasność i precyzję w przedmiocie krytyki.

• Znajdź w tym, co usłyszałeś coś, z czym możesz się zgodzić i przeformułuj krytykę na bardziej bezpośrednią.

• Zaproponuj możliwy do przyjęcia kompromis. Polega to na zaproponowaniu takiej zmiany w zachowaniu, która byłaby adekwatna do wyrażonej krytyki i jednocześnie uwzględniałaby twoje potrzeby.

• Odrzuć nieuzasadnioną krytykę. Zdarza się, że krytyka jest niesprawiedliwa. W takiej sytuacji ważne jest, by odrzucić ją w sposób uprzejmy, lecz stanowczy tak, żeby nie poniżyć drugiej osoby.

Czy zachowanie asertywne zawsze jest najlepszym sposobem postępowania? Uważamy, że zwykle daje ono największe szanse osiągnięcia zamierzonego celu. Zachowanie się każdego z nas stanowi mieszankę różnych elementów: w pewnych sytuacjach możemy być pasywni, w innych – agresywni, a w jeszcze innych asertywni. Jakiekolwiek jest nasze zachowanie w konkretnej sytuacji, zyskujemy coś zachowując się tak, a nie inaczej – nigdy nie czynimy niczego za nic. 

Jakie mogłyby być korzyści z zachowania innego niż asertywne?

Po pierwsze, możesz chcieć zachowywać się nadal w dobrze sobie znany sposób, ponieważ jest to dla ciebie wygodniejsze, albo dlatego, że innym ludziom nie podoba się to, że się zmieniasz; tak więc, jeśli pozostaniesz przy swoim dotychczasowym zachowaniu, będziesz się czuł bardziej przez nich akceptowany. Wszyscy pragniemy być akceptowani. Do pewnego stopnia nasza samoocena zależy od innych.

Po drugie, jeśli przywykłeś do troszczenia się o innych i do przedkładania ich potrzeb nad swoje, to gdy zaczniesz uwzględniać własne potrzeby możesz czuć się egoistą – poprzez kontrast z dotychczasowym twoim zachowaniem. Możesz nadal stawiać potrzeby innych na pierwszym miejscu. Jako dziecko za takie zachowanie uzyskiwałaś pochwały; dotyczy to zwłaszcza dziewczynek. Dlatego nadal zachowujesz się pasywnie w różnych sytuacjach – po części z nawyku, po części dlatego, że przyzwyczaiłeś się do pochwał za takie zachowanie. 

Po trzecie możemy odczuwać niechęć do wyrażania swoich opinii, pomysłów czy uczuć, jeśli nie odpowiadają one temu, co powszechnie uważane jest za normę; być może nie chcesz, aby postrzegano cię jako „innego”. W większości kultur „inni” zwykle są postrzegani negatywnie; odmienność nie jest ceniona. Ceni się na ogół dostosowanie do norm, a odbieganie od nich spotyka się z dezaprobatą. Może ci się zatem wydawać, że oszczędzasz sobie mnóstwo kłopotów, jeśli po prostu się dostosujesz. Czasem jest to dobre na krótką metę, ale może rodzić problemy w dłuższym okresie.

Rozpoczynanie rozmowy:

Rozmowa jest pierwszym ważnym krokiem w zawieraniu zarówno przelotnych, jak i bliskich relacji. Jest podstawową umiejętnością interpersonalną. Niektórym osobom sprawia trudność, inni prowadzą ją z łatwością (zawsze możliwe jest rozwijanie umiejętności rozmawiania). Oto kilka konkretnych wskazówek, które mogą ułatwić rozpoczęcie rozmowy.

• Słuchaj i obserwuj – w zachowaniu ludzi wiele jest wskazówek, które mogą ci pomóc w wybraniu tematu rozmowy. Wskazówką mogą być ich rozmowy z innymi lub wyraźne zainteresowanie pewnymi tematami.

• Zacznij mówić jasno i wyraźnie – daj drugiej osobie znać, że chcesz z nią rozmawiać poprzez nawiązanie kontaktu wzrokowego i powiedzenie czegoś.
  

• Używaj pytań otwartych, żeby dać partnerowi możliwość wypowiedzenia się – pytanie otwarte zachęca do wymiany poglądów, podczas gdy na pytanie zamknięte można po prostu odpowiedzieć „tak” lub „nie” (np. „co myślisz o tym filmie?” lub „czy ten film ci się podobał?”) przez zadawanie pytań otwartych dajesz znać swojemu partnerowi (partnerce), że chcesz z nią (nim) rozmawiać.

• Sprawdzaj, w jaki sposób jest odbierane to, co mówisz – jeżeli wygląda na to, że druga osoba ma dosyć rozmowy, zakończ ją. Nie musisz powiedzieć wszystkiego w tej właśnie rozmowie. Pamiętaj, konwersacja ma być swobodna i przyjemna. Jeżeli żadna ze stron nie odczuwa przyjemności w jej prowadzeniu, zakończ ją z wdziękiem. Rozmowy bywają długie i krótkie. Do was obojga prowadzących rozmowę należy zwracanie uwagi na to, jaki jest odbiór z drugiej strony. Uważaj też, by nie przytłaczać słuchacza. Jeśli masz poczucie, że dany temat jest dla niego nieciekawy lub niewygodny, zmień go. Nie przygniataj rozmówcy nadmiarem słów lub tematem, który go nie interesuje.

• Zakończ rozmowę z wdziękiem – kiedy rozmowa ma się ku końcowi lub jedno z was musi wyjść, możesz zakończyć wasze spotkanie z wdziękiem, dając jednocześnie znać, że było ci przyjemnie. Chodzi o to, żeby zostawić rozmówcę z poczuciem, że konwersacja z nim była dla ciebie przyjemnością i że mówisz to szczerze.

Życzymy powodzenia w budowaniu pozytywnych relacji.